Een hartslagmeter is niet zo maar een leuk speeltje: als je in een hartslagmeter investeert, wil je er natuurlijk alles uit halen wat er in zit. Hoe doe je dat specifiek voor endurance? Daar helpt dit stappenplan je mee; van beginnerstips tot advies van gevorderden.

Stap 1: Weet hoe je hem gebruikt

Heb je er ook wel eens uren over gedaan om een Ikea kast in elkaar te zetten, omdat je partner de handleiding niet wilde lezen? Het klinkt saai (en dat is het ook), maar het doornemen van de handleiding kan je veel plezier opleveren.
Het belangrijkste is dat je weet hoe je de hartslagmeter goed bevestigt en dat je de vacht heel goed nat maakt. Geen water bij de hand? Dan is de gouden, maar enigzins onsmakelijke, tip om op de elektroden te spugen. De elektrode met het lange koord maak je om de singel vast bij het hart. Krijgt je paard snel drukkingen? Gebruik dan niet het dikke rubber bandje, maar een touwtje of zacht, dun bandje. De elektrode met het korte koord gaat aan de rechterkant van het paard onder het zweetblad ter hoogte van de knie van de ruiter. Niet onder de kussens van het zadel, daar is te veel druk. Ook belangrijk, vergeet niet aan te singelen!

Voor je begint is het tevens handig de zones van je hartslagmeter goed in te stellen. Dan kun je later in de kaart gemakkelijk zien welke hartslag je paard ongeveer had. De zones van Polar zijn gericht op de rensport en dus te hoog voor endurance. Voor arabieren kun je bijvoorbeeld onderstaande  indeling gebruiken. Je stelt ze in via Polar Flow, de gratis online software die bij je hartslagmeter hoort.

Stap 2: Leer de hartslagen van je paard kennen

Hartslagen zijn zo individueel als vingerafdrukken. Het ene paard heeft altijd een hartslag van 140 in galop, terwijl dit bij de ander betekent dat hij ergens flink last van heeft.
Begin met het bepalen van de rusthartslag van je paard. Neem deze 5 keer op een rustig moment en beschouw het gemiddelde als normaal. Is de hartslag 6 of meer slagen per minuut hoger dan normaal? Dat duidt op mentale of fysieke stress.
Om de hartslag van je paard te leren kennen, ga je gewoon lekker rijden met je hartslagmeter om te zien wat voor waarden je paard heeft in de verschillende gangen. Het makkelijkst is om dit achteraf te analyseren via de software. Dan zie je ook of de hartslag van het paard constant is of veel varieert door bijvoorbeeld stress. Hoe beter je weet wat normaal is voor je paard, hoe eerder je afwijkingen herkent en wat aan de oorzaken kunt doen.

Stap 3: Doe een conditietest

Om de conditie van je paard te bepalen, doe je bijvoorbeeld eens per maand een test waarbij de omstandigheden elke keer zo veel mogelijk hetzelfde zijn. Je kunt twee soorten tests doen:

• Een trainingsronde waarbij je elke keer dezelfde route met precies dezelfde snelheid rijdt. Een iets moeilijkere variant is de ronde te rijden met ongeveer dezelfde hartslagen. Daarbij zou je steeds sneller moeten kunnen rijden. Analyseer achteraf de hartslagen in de verschillende gangen en de herstelwaarde. Gebruik daarbij altijd dezelfde definitie voor herstel, bijvoorbeeld de hartslag na 5 minuten uitstappen en 5 minuten na het afzadelen.
• Een test op de renbaan, zoals de V140 test. Deze geeft een objectieve lijn waarmee je de conditie van je paard op verschillende momenten kunt vergelijken en paarden met elkaar kunt vergelijken. Hoe je de V140 test kan doen kan je hier terugvinden.

Bij stap 6 en 7 vergelijk je de testen van je paard in de tijd en met andere paarden.

Stap 4: Trainen met je hartslagmeter

Tijdens de training monitor je de hartslag van je paard. Als je merkt dat de hartslag steeds lager wordt, kun je de intensiteit van je training opvoeren. Belangrijk daarbij is om niet alleen maar op je klokje te kijken en je ruitergevoel uit te zetten. De hartslagmeter is een hulpmiddel, maar je eigen horsemanship blijft het belangrijkste.

Stap 5: Bewaak de gezondheid van je paard

Is de hartslag tijdens het werk hoger en/of de hersteltijd langer dan normaal? Dan is er een vorm van stress aanwezig. Dit kan mentale stress zijn of veroorzaakt worden door warmte. Is dat niet het geval? Dan ligt de oorzaak wellicht in een kreupelheid, uitdroging, lichte koliek of andere lichamelijke kwaal. Check je hele paard of vraag een dierenarts dit te doen. Voelt je paard niet goed, maar is de hartslag wel in orde? Luister dan toch naar je gevoel en neem geen risico’s.

Om een voorbeeld te geven, het paard op de afbeelding hiernaast, liep heuvel af (onderste, grijzige vlak) en de snelheid ging omlaag (blauwe lijn). Toch ging de hartslag omhoog (rode lijn). Na de training bleek het paard kreupel te zijn aan een voorbeen.

Stap 6: Is er verbetering?

Als de conditie verbetert, krijgt het paard meer bloed en bloedvaten. Voeding en zuurstof worden sneller aangevoerd en afvalstoffen en warmte sneller afgevoerd. Het hart hoeft dus minder snel te kloppen en de hartslag kan tot maximaal 20% lager worden tijdens inspanning. Ook de hersteltijd wordt steeds korter. In een eerdere blog kun je nog eens uitgebreider de voordelen van conditietraining terug lezen.
Vergelijk de testen uit stap 3 om te bepalen of je training inderdaad tot verbetering leidt. Houd daarbij rekening met omstandigheden die de hartslag verhogen zoals warmte, diepe bodem, spanning etc. Vergelijk je een training van de winter, waar je paard nog niet op conditie is, met eentje van de zomer, waar het veel warmer is, en de hartslag is hetzelfde? Dan is dat een goed teken, een ongetraind paard zou namelijk een veel hogere hartslag hebben door de warmte.

Vergelijking van de hartslagen van een paard op hetzelfde terrein in dezelfde gang en met vergelijkbaar weer. De bovenste grafiek is na winterrust (gemiddelde hartslag 108), de onderste na 1,5 maand training (gemiddelde hartslag 96, 10% lager en constanter).

Stap 7: Vergelijk met andere paarden

Wat is er mooier dan trainen in een groepje met ruiters en paarden die ongeveer op hetzelfde niveau rijden als jij? Je kunt veel van elkaar leren én de hartslagen van de paarden vergelijken. Bepaal de hartslagen van de paarden door testen uit te voeren en reken de gemiddelde hartslag uit. Paarden die boven dit gemiddelde zitten, hebben meer kans om uit te vallen door blessuren en om lager te presteren. In dat geval kun je beter niet te hoog inzetten tijdens je wedstrijden of eerst beter trainen. Heeft je paard juist lage hartslagen en herstelt hij snel? Doe er je voordeel mee tijdens de wedstrijden om tot mooie resultaten te komen!

Afbeelding: vergelijking van het herstel van de hartslag van twee paarden na een V140 test.
Om terug te lezen hoe je deze grafieken met elkaar vergelijkt en wat er uit kwam, kun je hier kijken.

Stap 8: Tijdens de wedstrijd

In het begin van een wedstrijd zal je misschien schrikken van de hartslag: die kan door stress een stuk hoger zijn dan je gewend bent. Dat is niet erg, als hij maar omlaag gaat tijdens de rest van de wedstrijd en stabiel wordt. Een constant tempo en een constante hartslag kosten het minste energie. Daarnaast kun je de hartslagmeter gebruiken om een prettige positie in de groep te bepalen waarbij je paard de laagste en meest constante hartslag heeft.
Pas op voor cardiac drift. Dit betekent dat je tempo hetzelfde blijft, maar dat de hartslag langzaam steeds hoger wordt. Dan bouwt warmte zich op in het lichaam van je paard en is het tijd om goed te koelen.
Kijk voor een mooi voorbeeld van hartslagen tijdens een wedstrijd én een vergelijking tussen twee paarden hier.